از قدیمی‌هاست. یادم رفته بود اینجا بذارم.
مدتی است موضوع "مدرسه‌ی مجازی" اولیای خانه و مدرسه را حسابی گرفتار کرده و آموزش را دچار چالش جدی. در این مقاله بر آنیم تا مزایا و معایب آموزش مجازی را خصوصا در ارتباط با کودکان و نوجوانان بررسی نماییم.
آموزش از راه دور، از سالهای 1728 میلادی به‌صورت مکاتبه‌ای آغاز شد و از طریق تبادل مواد آموزشی و پرسش و پاسخ به واسطه‌ی پست، رواج یافت.
از آن زمان تا امروز، شیوه‌های مختلفی از آموزش به صورت آکادمیک از طریق مکاتبه، ضبط صوت، برنامه‌های تلوزیونی، ویدیویی و ماهواره‌ای و ... انجام گرفته است. اما آموزش از راه دور به شیوه‌های جدید، خصوصاً آموزش اینترنتی، پدیده‌ای نو است که در کشور ما هم از حدود سال 1380، به طور رسمی کلید خورد.
این شیوه هم مانند دیگر شیوه‌های آموزشی دارای مزایا و معایبی است که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
از مزایای روشن آموزش مجازی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1. صرفه‌جویی در وقت، هزینه، انرژی، و آلودگی‌های زیست‌محیطی به واسطه‌ی حذف آمد و شدهای پیاپی.
2. کاهش هزینه‌های خدمات، فضا و امکانات آموزشی.
3. امکان استفاده از مواد آموزشی در هر ساعت از شبانه‌روز و در نتیجه عدم تداخل درس‌خواندن با اشتغال و فعالیت‌های دیگر.
4. راحتی و آرامش خاطر در زمان استفاده از خدمات آموزشی به واسطه‌ی امکان انتخاب فضای دلخواه.
5. امکان استفاده از اساتید مجرب و خدمات آموزشی بدون محدودیت مکانی در تمام نقاط.
اما با وجود مزایایی چنین، آموزش مجازی دارای معضلاتی نیز هست. به عنوان نمونه:
1. ارائه یک روش آموزشی یکسان که طبعاً برای همه افراد مناسب نیست.
2. انزوا و افسردگی حاصل از عدم ارتباط نزدیک و دیداری با هم‌سالان و مربیان خصوصا در سنین کودکی و نوجوانی.
3. مشکلات فنی و محدودیت بستر اینترنت، قطعی‌های مکرر در روند آموزش، و مشکلات ناشی از آن.
4. عدم ارتباط مستقیم میان مربی و دانش‌پذیر که سبب بی‌اطلاعی از روند رشد و فرایند یادگیری است و در نتیجه بی‌توجهی و بی‌تفاوتی دانش‌پذیران نسبت به آموزش.
5. انتقال بار آموزش بر گرده والدین و ایجاد تنش و درگیری در خانواده.
6. عدم امکان کنترل صحیح و کامل والدین بر کنش‌های فرزندان در فضای مجازی به واسطه‌ی دسترسی به اینترنت مورد نیاز برای تحصیل.
همچنین کم‌تحرکی، چاقی مفرط، کاهش چشمگیر روابط اجتماعی، رخوت و بی‌انگیزگی، یاس و ناامیدی، از دیگر آسیب‌هایی است که آموزش مجازی به همراه دارد.
با آنچه بیان شد بدیهی است آسیب‌های آموزش مجازی خصوصاً برای کودکان و نوجوانان به حدی است که جز در موارد اضطراری و ویژه، نباید به آن تن داد. این در حالی است که این روزها در کشور شاهد تعطیلی گسترده و نابسامان مدارس و ارجاع دانش‌آموزان به آموزش آنلاین هستیم؛ گاهی به بهانه‌ی کاهش مصرف گاز، گاهی به بهانه برف و سرما، و این روزها هم با عنوان آلودگی هوا. هرچند هیچ کدام از موارد ذکر شده، موضوع جدیدی نیست و سال‌هاست به شکل‌های گوناگون مطرح است، اما سوالی که همچنان بی‌پاسخ مانده، این است که برای کاهش آلاینده‌ها و مدیریت بحران‌ها تاکنون و در طول تمام این سال‌ها، چه تدبیری اندیشیده شده است؟ آیا به جز گفتگوهای مکرر و بی‌حاصل تلویزیونی، طرح‌ها و برنامه‌هایی که تا امروز هیج اثر مشهودی نداشته‌اند، دستورات متعدد و خلاصه هرآنچه حاصلش، وضع امروز کشور است، شاهد حرکت قابل ذکری خواهیم بود؟
امروز، بلاتکلیفی به بزرگترین چالش جدی مردم بدل شده است. دستور تعطیلی مدارس در حالی مکرراً صادر می‌شود که ادارات و شرکت‌ها برقرارند و لذا والدین شاغل دچار چالش جدی می‌شوند. تصمیمات بی‌برنامه و دقیقه نودی مسئولین ذیربط و دیوار کوتاه آموزش و پرورش، معضلی است برای مدارس و والدین و دانش‌آموزان که سبب تنش‌های مکرر و بی‌نظمی و بی‌سامانی شده، چنانکه مدارس به این نتیجه رسیده‌اند خودشان تصمیم بگیرند و لذا می‌بینیم دو مدرسه در مجاورت هم، یکی مجازی و دیگری حضوری است. یکی امتحانات پایان ترم را مجازی برگزار میکند، دیگری حضوری. والدینی که هر دو شاغلند و چند فرزند دارند که هرکدام دارای برنامه‌ای متفاوت با دیگری است، چطور باید هماهنگ شوند؟
واقعاً چه کار باید کرد؟ با وجود این حجم عجیب از آلودگی هوا، به معضلات آموزش مجازی تن دهیم و نسلی خموده و بیمار و عاری از علم و توانمندی و پویایی بسازیم، یا آنها را به مدرسه‌هایی با در و پنجره بسته بفرستیم تا مدام از هر فعالیتی نهی شوند و شور و نشاطشان سرکوب شود و ...؟ چه کنیم؟ چند سال دیگر باید به این منوال طی شود و شاهد بدتر شدن اوضاع باشیم و سکوت دستگاه‌های مسئول؟
آیا حقیقتاً معضلاتی مانند آلودگی هوا، راهکار عملی و قابل اجرا ندارند؟ آیا جا ندارد مسئولین ذیربط به صورت واضح و شفاف در ارتباط با دغدغه‌های گوناگون مردم، علت‌های پیدایش و راهکارهای رفع آنها و اقدامات صورت گرفته، گفتگو کنند؟
