EMOZIONANTE

به نام خدا

سلام؛

این مقاله که به قلم آقای خلیل منصوری نگاشته شده را از سایت دانشنامه ی موضوعی قرآن نقل قول می کنم:

هر چیزی آثار و کارکردها از خود به جا می گذارد و نشانه های دارد. برخی از امور را نمی توان جز از راه آثار و نشانه های آن شناخت. به ویژه در امور معنوی می توان گفت که تنها راه شناخت وجود پدیده ای معنوی در این دنیای مادی ، آثار و نشانه های آن است. از این رو برای شناخت امر معنوی تقوا در انسانی می توان به آثار و نشانه های آن مراجعه کرد. بنابراین لازم و ضروری است تا نشانه های تقوا در آموزه های وحیانی دانسته شود و بر پایه آن به وجود و یا فقدان پدیده تقوا در خود و یا دیگر حکم و داوری کنیم. از آن جا داوری در باره این موضوع امری لازم است که در بسیاری از موارد به حکم شریعت، تقوا به عنوان شرط ضروری برای واگذاری مسئولیت های دینی و اجتماعی است. از آن میان می توان به شرطیت تقوا در امام جماعت ، قاضی و مرجع دینی و حاکم شرعی اشاره کرد. واگذاری این مسئولیت های مشروط به احراز وجود تقوا در شخصی است که مسئولیت به وی واگذار می شود و نمی توان تنها به حکم اصالت برائت و اصل صحت ، به وجود این شرط حکم و مسئولیتی را واگذار کرد. از این روست که در کتب فقهی همانند کتاب قضاوت و شهادت در باره چگونگی احراز تقوا در دیگران روش های بیان شده است که از آن جمله می توان به حضور دایم و همیشگی در نماز جماعت و جمعه و رفتار هنجاری و پسندیده بر پایه شرع و عرف اشاره کرد. در این نوشتار تلاش می شود تا نشانه های تقوا در قرآن تبیین و تحقیق کرد.

تقوا به معنای حفظ و نگهداشت خویشتن از چیزی است که از آن می هراسد؛ از این رو بیش ترین کاربرد این واژه در زمان جاهلیت در حوزه جنگ و مباحث پیرامونی آن است. وقایه از جنگ و آسیب های احتمالی آن هدف اصلی مردمانی بود که هر آن در معرض خطر و هجوم اقوام و قبایل پیرامونی بوده اند. آمادگی نظامی برای حفظ و نگهداشت خود و جامعه از یورش های پیاپی اندیشه و دغدغه اصلی مردمان جاهلی بود. این گونه است که پیامبر(ص) در نخستین هشدار باش های خویش از روش هشدار های جنگی استفاده می کند. وی بر کوهی بر می آید و به عنوان ایمن از ایشان می پرسد که اگر خبری از هجوم و یورش دشمن دهد آنان وی را باور می کنند و برای دفاع و آمادگی نظامی خود را مهیا می سازند که جواب مثبت آنان ، پیامبر را به این سو می کشاند که هشدار باش وی نسبت به آخرت و خشم الهی همانند هشدار باش جنگی و یورش دشمنان به خاک و مرز ایشان است. در حقیقت همان گونه که انسان از دشمن ظاهری و دنیوی خود را آماده می کند و در برابر آن وقایه می گیرد ، می بایست در برابر دشمن باطنی و خشم الهی خود را در وقایه قرار دهد و این گونه با آمادگی از یورش و آسیب های احتمالی آن در امان نگه دارد.
این گونه است که واژه وقایه و تقوا که در حوزه مسایل دنیوی و نگه داشت از دشمن و یورش و آسیب های اجتمالی آن بود ، به حوزه مسایل فرامادی و امور معنوی کشیده می شود و تقوا به مفهوم تازه ای خود را نشان می دهد.
تقوا در فرآیندی پیچیده از یک معنای مادی به معنای فرا مادی سوق داده می شود و در شریعت اسلام و کاربرد قرآنی آن به معنای نگهداری نفس از هر چیزی می شود که موجب می شود تا آدمی در برابر خشم الهی بی دفاع شود و نتواند خود را محافظت نماید. برای رسیدن به تقوا و سپری از آتش خشم الهی و دوزخ می بایست شخص خود را به هر چیزی که خدایش فرمان می دهد و یا باز می دارد, عمل کند و در رفتار و کردار خویش آموزه های قرآنی را به دقت انجام دهد.
بنابراین تقوای الهی در مفهوم قرآنی افزون بر پرهیزگاری از گناه و امور باطل و نابهنجار، عمل به همه آموزه هایی است که قرآن و خداوند و پیامبرش(ص) بدان فرمان و دستور داده اند.

قرآن برای تقوا نشانه هایی در حوزه های روحی و روانی و مادی و معنوی بیان می کند که می توان از راه این نشانه ها به وجود پدیده ای معنوی در شخص به نام پدیده تقوا دست یافت و شخصی را به تقوا و متقی متصف کرد.
از جمله نشانه های تقوا در شخص، وجود آرامش و طمانینه در شخص در هنگام مصیبت ها و سختی هاست. کسی که اهل تقواست ، در هنگام بلایا و مصیبت هایی که همگی را به آشوب می اندازد و آرامش را از ایشان سلب می کند ، چنان رفتاری آرام از خود بروز و ظهور می دهد که اشخاص دیگر نیز تحت تاثیر رفتار آرام ایشان به آرامش دست می یابند. خوف و ترسی ندارند و همواره به آسانی از کنار رخدادها می گذرند ؛ زیرا منشای همه امور را خداوند می دانند و به حکمت و فرزانگی خدا ایمان داشته و کارهایش را بر پایه حکمت و خرد ارزیابی می کنند. این گونه است که هرگز آرامش از ایشان دور نمی شود و آشوب و ترس به دل هایشان راه نمی یابد.(آل عمران آیه 125 و 126 و نیز اعراف آیه 35)
از دیگر نشانه های وجود تقوا در شخص می توان به دوری از انواع و اقسام گناهان بزرگ و کوچک و یا پافشاری و اصرار نکردن به حتی اشتباهات و گناهان خرد و کوچک اشاره کرد. از این رو شخص متقی در زندگی اجتماعی خویش همواره از هتک و آبروریزی ساحت دیگران پرهیز دارد(هود آیه 78 و حجر آیه 67 تا 69) و به هیچ عنوان راضی نمی شود که دیگری را به زبان و عمل خویش بیازارد و به اذیت و آزار دیگری رضایت دهد.(احزاب آیه 69 و 70) از تمسخر و استهزای دیگری اجتناب می ورزد( حجرات آیه 11 و 12) از به کاربردن القاب زشت و یادکرد دیگران به نام های ناپسند خودداری می ورزد(همان ) و نسبت به دیگران تکبر نمی کند و خود را برتر از ایشان نمی شمارد.( آل عمران آیه 75 و 76)
در حوزه عمل سیاسی نیز از اطاعت طاغوت و ولایت کافران اجتناب می کند و حاضر به پذیرش حکومت آنان نیست و هرگز با منافقان و کافران طرح دوستی و همکاری نمی ریزد.(احزاب آیه 1) و برای دفاع از دین و جامعه تلاش می کند و در راه حفظ آن کوتاهی نکرده و مجاهدت می ورزد.(توبه ایه 44)
از فساد و تباهی پرهیز می کند و خوش ندارد تا آسیبی به محیط زیست وارد شود. دریا و خشکی را دوست می دارد و در حفظ و نگهداشت آن تلاش می کند.(بقره آیه 205 و 206 و شعرا آیه 179 و 183)
هرگز در پی آن نیست که به حقوق دیگران تجاوز کند ( مائده آیه 2) و یا در کارهای دیگران تجسس و فضولی کند.(حجرات آیه 12)
نسبت به دیگران سوء الظن نداشته و گمان های نادرست در حق ایشان روا نمی دارد و همواره اصالت صحت و برائت را در مورد دیگران به کار می برد.(همان ) اهل عیب جویی (همان ) و غیبت نیست(همان ).
در حوزه اقتصادی اهل ربا نیست (بقره آیه 278) و فریفته دنیا نمی شود (انعام آیه 69 و 70) از این رو کم فروشی نمی کند( شعرا آیه 179)
اهل فحشا و منکر نیست (هود آیه 78) از ظلم و ستم به دیگری خودداری می ورزد.(مریم آیه 13)
اهل اطاعت از حق و خدا(انفال آیه 1) اصلاح عمل (اعراف آیه 35) استواری در سخن گفتن (احزاب آیه 70) احسان (طور آیه 17 و 28) محبت و نیکی به خانواده (نساء آیه 129) و کارهای ارزشمند (توبه آیه 108) و امانت داری (بقره آیه 283) و امر به معروف و نهی از منکر(آل عمران آیه 102 و 104) و انفاق (بقره آیه 194) و دیگر امور خیر و پسندیده اجتماعی و شرعی و عرفی است.
بنابراین می توان گفت که به واجبات عمل می کند و از همه محرمات پرهیز کرده و حتی مکروهات را ترک و به مستحبات عمل می کند. در این راه حتی از پسندیده های عرفی نیز کوتاه نمی آید. این همان نشانه های اهل تقوا در قرآن است و اگر بخواهیم همه را مورد به مورد بر پایه آیات قرآن احصا و به شمارش آوریم ده ها صفحه را به خود اختصاص خواهد داد. از این رو به همین موارد به طور کلی بسنده می شود و یادآور می شویم که اهل تقوا را نشانه های بسیاری است که بدون آن نمی توان شخصی را اهل تقوا دانست و برخی از پست های مهم و کلیدی را به وی سپرد به ویژه اگر این پست و مقام ارتباط تنگاتنگی با دین و عرض و مال وجان مردمان داشته باشد.

...............

آدرس مقاله